30 Haziran 2016 Perşembe

Muhafazakar ve Birlikçi Parti



      The Conservative Party/Muhafazakar Parti. Tam adıyla Conservative and Unionist Party/Muhafazakar ve Birlikçi Parti. Eski ve bugün yaygın olarak kullanılan ismiyle Tory Partisi veya Tories/Toryler.




   
       Muhafazakar Parti, Birleşik Krallık siyasetinde Merkez Sağda yer alan major partidir. Ayrıca Avrupa'nın en eski siyasi partisidir. (Bkz: Tories 1834 Öncesi) Üye sayısı 150.000'den fazladır. Merkezi 1871'den beri Matthew Parker Sokağı 4 Numara Londra adresidir. Lideri, Parti Kongresinde tüm parti üyelerinin oy vermesi ile seçilir. İskoçya ve Galler'de doğrudan merkezi örgütlenmesi varken, Kuzey İrlanda'da da merkezi örgütlenmesi olmasına rağmen daha çok Ulster Unionist Party/Ulster Birlikçi Partisi ile ittifak halindedir. Britanya Denizaşırı Topraklarında da doğrudan örgütlenmesi bulunur.

      Muhafazakar Parti'nin siyaset çizgisi;

      - Merkez Sağ
      - Monarşi ve Birlik Yanlısı
      - Geleneksel ve muhafazakar değerlerden yana
      - Ekonomi de liberalizm, özel mülkiyetin korunmasından, sanayici, tarım, tüccar ve işletme sahibi yanlısı, düşük vergi destekçisi, serbest ticaret, yatırım ve özelleştirme yanlısı. 
      - Sert kanunların çıkarılması ve koruma yanlısı. Partinin bir kısmı idam cezasının yeniden uygulanmasını savunurken, büyük çoğunluğu karşı çıkmaktadır.
      - Dış politika da Neorealizm, güvenlik ve askeri konular ağırlıklı olmakla birlikte ekonomide ihracata dayalı politika. ABD, NATO ve Commonwealth yanlısı politikalar. 2016 AB Referandumunda parti liderliği AB yanlısı bir tutum sergilediyse de partinin büyük çoğunluğu ve tabanı ayrılık yanlısı oy kullanmıştır. Bu da ayrılık sonucunda büyük rol oynamıştır.
      - İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda'da birlik ve sadakat yanlısı. Bununla beraber bölgelere kısmi özerklik verilmesi. 
      - Legal göçmen yanlısı olmakla beraber illegal veya kitlesel göçmenliğe karşı sert bir tutum vardır. Bununla beraber parti ülkeye kabul edilen legal göçmenlere yönelik birçok yerde adaptasyon kulüpleri kurmaktadır.
      - Her türlü uyuşturucu türüne karşı sert bir tutum.
      - İşsizlik maaşı yerine daha çok özelleştirme ve teşvik ile istihdam oluşturulması.
      - Herkese eğitim ve sağlık hakkını korumak ile birlikte sermayeyi bu sektörlere daha fazla adapte etme.
       
      Muhafazakar Parti Tarihi

       2 aşamaya ayrılır. 1834 öncesi Toryler ve sonrası. Bugünkü Muhafazakar Parti'nin temeli Tory Partisine dayanır. Partinin kurucusu Tamworth Bildirisini ortaya koyan Sir Robert Peel'dir. Bildiride klasik Tory görüşlernin aynısı tekrar edilerek, düzen yanlısı, büyük toprak sahipleri, tüccar, ordu ve monarşi yanlısı bir tutum sergilenmiştir. Sir Robert Peel aynı zamanda Muhafazakar Parti'nin ilk Başbakanıdır. 


 Sir Robert Peel
                                   
    
     Sir Robert Peel'in 10 Aralık 1834 Tarihinde kurulan kabinesi Radikal İrlandalı Parlamenterlerin ve Whiglerin İrlanda'ya daha çok özerklik verilmesini istedikleri yasa tasarısının ve Muhafazakar Parti'nin bu konuda kararsız kalması üzerine 8 Nisan 1835 tarihinde düştü. Parti 1841 yılına kadar muhalefette kaldı. 
   
    1841 Genel Seçimlerinde Muhafazakar Parti oyların %50.9'unu alarak 367 Parlamenter kazanarak zaferle çıktı. Sir Robert Peel ikinci hükümetini kurdu. Parti ekonomik ve finansal reformlar yanısıra, fabrika yasasını çıkardı. 1846 yılına kadar başarılı bir hükümet sürdü. Bu arada 1843 yılında ilk suikaste uğradı. Suikastçi Sir Robert Peel'e ateş etmiş ama vuramamıştı. Daniel M'Naghten adındaki suikastçi ikinci ateşinde ise yanlışlıkla Sir Peel'in sekreteri Edward Drummond'u vurdu. Drummond olay yerinde hayatını kaybetti. M'Naghten ölümüne kadar cezaevinde çok zor şartlar altında yaşadı ve öldü.

    1846 yılında parti Tahıl yasası ile birlikte en büyük anlaşmazlığını yaşadı. Parti içerisinde ve parlamentoda çoğunluğu sağlayamayan Sir Peel 29 Ocak 1846'da istifa etti. Sir Robert Peel 4 yıl daha yaşadı. Sağlık durumu kötü olan Sir Peel, atının tökezlemesi sonucu düştü ve 3 gün sonra 2 Temmuz 1850'de hayatını kaybetti.

    Sir Robert Peel'den sonra parti, 1852'de 10 ay, 1858-59 arası 14 ay, 1866-68 arası 26 ay süre ile hükümetlere liderlik yapabildi. 

    1874 yılındaki seçimlerde Benjamin Disraeli liderliğinde oyların %44.3'ünü alarak 350 Parlamenter çıkardı ve çoğunluk olarak iktidar oldu. 1880 yılına kadar da iktidar da kaldı. Bu 6 yıl Britanya tarihinin en hareketli yılları oldu. Halk Sağlığı yasası 1875, Yiyecek yasası 1875, Eğitim Yasası 1876 ve İşçileri koruma yasaları çıkarıldı. İşçileri koruma yasaları Liberal ve Sağ bir parti olarak Muhafazakar partiden hiç beklenmiyordu fakat Disraeli bu yasaları İşçi sınıfı içinde yükselen sosyalizm akımını kırmak için verilen bir takım haklar olarak görüyordu. Yasaların sonucu olarak İşçi sınıfının durumunda gözle görülür bir düzelme yaşandı. Hatta Avam Kamarası'nda Liberal-İşçi Partisi Parlamenter Alexander Macdonald 'Torylerin 5 yılda işçilerle ilgili çıkardığı yasalar, liberallerin sözde 50 yıllık çalışmasından daha çok sonuç verdi' dedi.

    Bununla beraber bu 6 yılda özel sektör ve sermaye desteklendi. Birçok yasa çıkarıldı, daha önceki ticaret yasaları yenilendi. 

    Dış politika da ise Suez'de ticaret yatırımları arttırıldı. Mısır Hidivleriyle karşılıklı anlaşmalar yenilendi. Kanaldan geçişte Britanya gemileri daha az vergi ödüyor, Britanya Mısır'da büyük projelere girişiyordu. Hindistan'da ise 1858 yılında Doğu Hindistan Şirketi'nden doğrudan alınan yönetim tekrar şekillendirildi ve Majesteleri Kraliçe Victoria'nın ünvanına ek olarak Hindistan İmparatoriçesi ünvanı verildi. 

    Disraeli döneminde Osmanlı'ya tamamen destek politikasından ve Osmanlı'nın toprak bütünlüğünü koruma politikasından vazgeçilmeye başlandı. Bunun iki temel sebebi vardı; yükselen petrol ihtiyacı ve 1877-78 Osmanlı-Rusya savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğunun ağır bir yenilgi almasıydı. Gerçekten de bakıldığında Türk ve Batılı tarihçiler Osmanlı'nın dağılma döneminin başlangıcı olarak 1877-78 Savaşı'nı başlangıç olarak alırlar. 

    Fakat Disraeli Hükümeti Ayestefenos Antlaşmasını uygun bulmadı. Antlaşma Rusya'ya çok fazla taviz veriyor, Rusya'yı güçlü kılıyordu. Bismarck ile birlikte hareket eden Disraeli hükümeti Berlin'de yeni bir konferans toplatarak Berlin Antlaşmasını imzalattı. Osmanlı İmparatorluğu ise destek alabilmek için Kıbrıs'ı Britanya'ya bir nevi ödünç vermiş kiralamıştı. 

    Afganistan'da ise daha sert bir politika izlendi. Britanya Afganistan Emirin'den başkentte bir misyon talep etti. Fakat emirin bunu reddetmesi üzerine Britanya savaş ilan etti. Karşılıklı savaşlar sonrasında Britanya zafer kazandı, Gandamak Antlaşmasını imzaladı ve ülkeden çekildi. 


Benjamin Disraeli
                                                   

   1880 yılında Muhafazakar Parti yenilgiye uğradı. 

   1885-86 yılındaki 6 aylık kısa Salisbury Markizi Robert Gascoyne-Cecil hükümetinden sonra Lord Cecil 1886 yılında yapılan seçimlerde partisini %43.5 oy ve 317 sandalye ile iktidar yaptı. 6 yıl boyunca Lord Cecil dış politikada yayılmacı bir politika izledi. İttifaklardan kaçındı ve daha çok ticari antlaşmalarla denge politikası izledi. Fakat Afrika'nın paylaşımında Fransa ile çıkan anlaşmazlıkta güç tehdidinden çekinmedi. Rhodesia kuruldu.

   Çocukları Koruma Yasası 1889 ve ilk Eğitim Yasası 1891 çıkarıldı. 

   Muhafazakar Parti 1892 seçimlerini kaybetti fakat Liberal Başbakan William Gladstone 1894 Tarihinde hayatını kaybetti ve yerine geçen Archibald Philip Primrose kendi partisi içindeki bütünlüğü sağlayamadı ve istifa etti. Hükümeti kurulamayınca yapılan erken genel seçimlerde 1895 tarihinde Muhafazakar Parti bir kez daha iktidar oldu.
  
   Lord Cecil'in 1902 tarihine kadar süren 2. hükümetinde Zanzibar Savaşı kazanıldı, 2. Boer savaşı kazanıldı. Britanya, Afrika'da ki kolonilerinde gücünü sağlamlaştırdı. İşçiler ile ilgili 2 yasa çıkarıldı. Ekonomi giderek güçlendi ve üretim arttı. 63 yıl hüküm süren Majesteleri Kraliçe Victoria 1901'de hayatını kaybetti. Lord Cecil 2. Boer Savaşı'nın bitmesinden hemen sonra çok sevdiği eşini kaybetmesiyle büyük üzüntü yaşadı. Sağlığı da bozulan Lord Cecil görevini yeğeni Arthur Balfour'a devretti. 22 Ağustos 1903 yılında ise hayatını kaybetti.

  



Lord Robert Gascoyne Cecil
                                            



   Arthur Balfour İrlandalılara karşı uyguladığı sert tavır sebebiyle İrlandalı siyasiler arasında sevilmiyordu. Ayrıca Majesteleri Kral Edward ile de ilişkileri iyi olmadı. Joseph Chamberlain ile gümrük vergisi konusunda anlaşmazlığa düşünce erken seçime gidildi. 

   Muhafazakar Parti 1906 ve 1910'da yapılan 2 genel seçimi kaybetti.

   1918 yılında ki seçim 
tek Kanada doğumlu Britanyalı lider olan Andrew Bonar Law liderliğinde kazanıldı. Oyların %37'si ile 379 sandık kazanıldı. Bu parlamanterlerin 23'ü İrlandalı Birlik yanlılarıydı. Fakat Britanya 1916-1922 yılları arasında tüm partilerin koalisyonda olduğu Lloyd George hükümeti ile yönetildi. 

   (Bkz: 1.Dünya Savaşı ve Britanya)

   1922 seçimleri %39 oy ve 379 sandalye ile yine Andrew Bonar Law liderliğinde kazanıldı. Fakat Law görevi kansere yakalandı, istifa etti ve kısa bir süre sonra hayatını kaybetti. Yerine Stanley Baldwin seçildi. Baldwin 1924 yılında 2 yasayı parti içi muhalefet nedeniyle geçiremedikten sonra yapılan güvenoyu yoklamasında düşürüldü. Aynı yıl İşçi Partisi'nin azınlık hükümetinin ardından 1924 yılındaki seçimlerle Baldwin %38 oy ve 258 parlamenter ile yeniden iktidar oldu. 1929 yılına kadar iktidarda kaldı.

   Stanley Baldwin döneminde Locarno Antlaşması imzalandı. Emeklilik Yasası-1925 çıkarıldı. 


   1929 yılındaki seçim kaybedildi.

   1935 yılındaki seçim %47.8 oy 386 sandalye ile kazanıldı. Sir Baldwin yeniden Başbakan oldu. 1936 yılında Taht krizi yaşandı. Baldwin, Kral Edward-VIII ile yaşadığı evlilik sorununda Kral'a karşı sert davrandığı ve krizi tırmandırdığı için gerek muhalefetten gerek kendi partisinden gerekte halk tarafından çok sert tepkiyle karşılaştı. Kral'ın radyoda konuşma yaparak tahttan feragat etmesi, Baldwin'e karşı öfkeyi son boyuta ulaştırdı. Desteği oldukça düşen Sir Baldwin 27 Mayıs 1937'de Majesteleri Kral George VI taç töreninden sonra istifa etti ve emekliye ayrıldı. Yerine Neville Chamberlain Başbakan olarak göreve başladı. 

    Neville Chamberlain göreve başladığı 28 Mayıs 1937 Tarihinde dünya politikası barut küpüydü. Hitler, Almanya'da iktidara geleli 4 yıl olmuş, Alman ekonomisini gözle görülür biçimde toparlamış, ülkesinde ırkçı kanunlar çıkarmış, hızlı silahlanmaya başlamış ve Avusturya, Çekoslovakya ve Polonya topraklarını tehdit eder hale gelmişti. Chamberlain, Hitler'e önleyici güç yerine Fransa ile birlikte yatıştırıcı bir politikaya yöneldi. Avusturya'nın ilhakına tepki gösterilmedi, Çekoslovakya konusunda tarihi Münih antlaşmasıyla Südet Bölgesi'ni Almanya'ya verilmesini onayladı.  Alman Savaş gemileri için bir antlaşma düzenlendi. Ne Britanya ne de Fransa, Hitler'i ciddi bir tehdit olarak görmüyordu. Onu kullanarak Sovyetler Birliği'ne karşı bir tampon oluşturmak stratejisi dönemin Avam Kamarası konuşmalarında bile yer aldı.

    Fakat Hitler durmadı. Çekoslovakya'nın batı kısmını ilhak ederek, doğu kısmında Slovakya adıyla Alman yanlısı bir devlet kurdurdu. Litvanya'dan Memel'i aldı ve Doğu Prusya ile Almanya arasında bir koridor oluşturan Danzig bölgesini tehdit etmeye başladı. Chamberlain politikasını tamamen değiştirdi. Fransa ile birlikte Polonya'ya güvence verildi. Savaş hazırlıkları başlandı. Fakat geç kalınmıştı.

   Hitler 1 Eylül 1939 Tarihinde Polonya'ya saldırdı ve böylece 2.Dünya Savaşı bir Avrupa Savaşı olarak başlamış oldu. 


   Parlamento Almanya'ya savaş ilanında bulundu. Chamberlain kabinesini 3 Eylül 1939 yılında dağıttı ve aynı gün tüm partilerin olduğu Savaş Kabinesini kurdu.


   Kimsenin beklemediği bir şekilde çok kısa bir sürede Hitler Polonya'yı işgal etti ve Sovyetler Birliği ile paylaştı. Maryıs 1940 tarihinde Benelüks ülkelerine (Belçika, Hollanda ve Lüksemburg), Danimarka ve Norveç'e saldırdı. Kısa bir sürede bu ülkelerde işgal edildi. Sadece Norveç 10 Haziran 1940 tarihine kadar direndi.

   Hitler hemen ardından Fransa'ya saldırdı ve çok kısa bir sürede Fransa düştü. Birleşik Krallık ve tüm dünya şoktaydı.

   Chamberlain'a destek yok olmuştu. 71 yaşında ve kanser belirtileri gösteren lider son bir hamle olarak Norveç'e asker çıkarma yoluna gitti fakat plansız ve koordinesiz Kraliyet Birlikleri yenilgi alarak geri döndü.

   Chamberlain iktidar olduğu günden başlayarak en büyük muhalefeti kendi partisinden bir isimden gördü: Sir Winston Churchill.

    Neville Chamberlain genelde dış politika ile anılan bir Başbakan olsa da döneminde İrlanda Milliyetçisi, İrlanda Cumhuriyeti'nin bağımsızlık sürecinde öncü kuvvet olan, Kuzey İrlanda'da ise Ulster'i İrlanda Cumhuriyet'ine dahil etme hedefi olan Irish Republican Army/İrlanda Cumhuriyet Ordusu yada kısa ismiyle IRA adlı örgüt, S-Plan adıyla 1939-1940 yılları arası bir dizi bombalama eylemlerine başlamıştı. Britanya bu dönemde IRA'yla yeniden tanışmaya başlamıştı. 


    (Bkz: I.R.A)

    Tüm bu gelişmelerden sonra Chamberlain 10 Mayıs 1940 Tarihinde istifa etti. Başarısızlıklar sonrasında sağlık durumu çok bozulan eski lider 9 Kasım 1940 Tarihinde hayatını kaybetti.


    Winston Churchill 10 Mayıs 1940'ta savaş kabinesini kurdu. Sir Churchill ülkeyi tamamen savaş ekonomisine oturttu. Genel seferberlik ilan edildi. Savaşta Almanya'ya karşı ABD ve taban tabana zıt ideolojilere sahip olmasına rağmen 1941 yılında SSCB ile ittifaka gitti. Britanya orduları toparlandı. Afrika'da İtalya ve Almanya'ya karşı, ABD ile birlikte zafer kazanıldı. 6 Haziran 1944 tarihinde D-Day ile Müttefik Kuvvetler işgal edilen ülkeleri özgürlüğüne kavuşturdu. Doğuda ise SSCB kuvvetleri Almanya'yı Stalingrad Savaşı'ndan sonra sürekli geri püskürttü ve Fransa'nın katılımı ile birlikte 4 güç Almanya'yı işgale başladı. 30 Nisan 1945'te Hitler intihar etti. 7 Mayıs 1945 Tarihinde Almanya kayıtsız teslim oldu. Sir Churchill 2.Dünya Savaşı'nın kaderini değiştirmeyi başarmıştı. Fakat 5 Temmuz 1945 Tarihinde hiç beklenmedik bir şekilde seçimi ağır bir yenilgi alarak kaybetti. 10 yıllık Tory iktidarı bitmişti.

   



Sir Winston Churchill
                                             


     1950 Seçimleri kaybedildi. Fakat bu seçimde lider olan İşçi Partisi 625 Parlamenterin 315'ini aldı. Bu sonuç İşçi Partisi lideri Clement Attlee için yeterli değildi. 1 yılda istediği yasaları çıkarmakta zorlanan Lord Attlee 1951 yılında erken genel seçime gitti. (Bkz: Lord Clement Attlee).

     1951 yılındaki seçimlerde Muhafazakar Parti, Liberal Ulusal Parti ile ittifak yaptı. İşçi Partisi oyların %48.8'ini Tory-LibNat koalisyonu %48.0 oy aldı ama parlamenter sayısı 321'di. Sir Churchill bir kere daha iktidar oldu.


   
Lord Clement Attlee
                                               

      Sir Churchill'in 26 Ekim 1951-6 Nisan 1955 tarihleri arasındaki liderliği de ilk liderliği gibi çalkantılı geçti. Majesteleri Kral George VI, 6 Şubat 1952 Tarihinde hayatını kaybetti. Halk tarafından çok sevilen Majesteleri Kral George VI büyük bir cenaze töreni ile uğurlandı. Yerine büyük kızı Majesteleri Kraliçe Elizabeth-II tahta çıktı. (Bkz: Majesteleri Kraliçe Elizabeth-II, Bkz: Majesteleri Kraliçe Elizabeth-II Taç Giyme Töreni)

      Yine bu dönemde 1947'de bağımsız olmuş ama Kişisel Birlik ile aynı taca sahip olan Hindistan'da Cumhuriyet ilan edildi. Kore Savaşı yaşandı. Britanya asker gönderdi. (Bkz: Britanya ve Kore Savaşı) Malaya Krizi yaşandı. Yükselen soğuk savaş şartlarında Anti-Komunizm güçlendi.

      Sir Churchill fiziksel olarak sağlık durumu kötüleşti ve 6 Nisan 1955 Tarihinde istifa etti. Yerine Sir Anthony Eden seçildi.

      Sir Winston Churchill 10 yıl daha yaşadı 24 Ocak 1965 Tarihinde hayatını kaybetti. Büyük bir cenaze töreni ile uğurlandı.

      Sir Anthony Eden'in kısa Başbakanlığı sırasında Suez Kanal Krizi yaşandı. 1956 yılınsa Birleşik Krallık, Fransa ve İsrail'le birlikte Suez Kanalı'nın Mısır tarafından kamulaştırılmasını diplomatik yollardan çözemeyince bu bölgeye bu ülkelerle asker gönderdi. Savaş askeri olarak koalisyonun zaferi ile sonuçlansa da, ABD'nin ve SSCB'nin aynı doğrultuda hareket ederek savaşı sonlandırma istekleri ve Mısır'ın savaşı Mısır içlerine çekerek daha da büyütme hamlesi karşısında Koalisyon savaşı sonlandırdı. Mısır büyük bir politik zafer kazanırken Britanya ve Fransa büyük bir prestij kaybına uğradı.

   

      Sir Anthony Eden 10 Ocak 1957'de istifa etti. Sir Harold Macmillan seçildi.

       1959 yılındaki seçimlerinden, Macmillan liderliğinde oyların %49 ile 365 sandalye kazanılarak zaferle çıkıldı.

       Harold Macmillan döneminde Birleşik Krallık Avrupa Ekonomik Topluluğuna üye oldu. Kiralama Yasası-1957 çıkarıldı. BBC Televizyon Merkezi kuruldu ve yayına başladı. Zorunlu askerlik yasası kaldırıldı. Commonwealth göçmenleri artmaya başladı.

       Bu dönemde  yaşanan iki büyük olay Küba Füze Krizi ve Değişim Rüzgarı olarak adlandırılan De-Kolonizasyon süreci büyük bir hız kazandı.

       Britanya Küba Füze Krizi'nde ABD yanlısı bir tutum sergiledi.

       Dönemin Britanya açısından en büyük olayı Değişim Rüzgarı oldu. Başbakanın Değişim Rüzgarı adlı konuşması De-Kolonizasyon sürecinin bir onayıydı. Macmillan bu konuşmasında Afrika'da yükselen ulusal bilince işaret ediyordu ve bunun kabul edilmesini savunuyordu. Sadece 1960-1964 arasında 17 Britanya kolonisi bağımsızlığını kazandı.

     

       Harold Macmillan kabinesinde artan baskı karşısında sağlık sorunlarını gerekçe göstererek 19 Ekim 1963 Tarihinde istifa etti. Yerine Majesteleri tarafından Lord Alec Douglas-Home atandı.

       Lord Douglas tam 1 yıl görev yaptı fakat birçok özellikleri açısından kaydadeğer bir Başbakandı. Monark tarafından atanan son Başbakan, son asil Başbakan ve 20.Yüzyılda doğan ilk Başbakan olarak tarihe geçti.



Lord Alec Douglas Home
                                           

      Muhafazakar Parti 1964 ve 1966 seçimlerini kaybetti. 1970 yılındaki kısmi zaferden sonra 1974 yılındaki seçimlerde kaybedildi.
 
      Bu arada Muhafazakar Parti yeni lideriyle tanıştı: Margaret Thatcher.

      Köklü Muhafazakar bir aileden gelen ve partinin tabanından yükselen Lady Thatcher liderliğinde Tory Partisi 1979 yılındaki seçimleri %43 oyla 339 sandalye ile kazandı. Lady Thatcher Britanya Tarihinin ilk kadın Başbakanı oldu.

      Lady Thatcher dönemi Britanya'nın en fırtınalı dönemlerinden biri oldu. 1981 IRA açık grevi, 1982 Falkland Savaşı, 1984-85 maden grevleri, sendikaların gücünün kırılması, IRA'nın eylemlerini arttırması, Berlin Duvarı'nın yıkılışı ve Soğuk Savaşı'n bitişi.

      Lady Thatcher girdiği tüm seçimleri kazandıysa da kabinesindeki tüm isimleri değiştirdi ve fırtınalı bir dönem yaşadı. En son olarak Kelle Vergisi olarak adlandırılan Vergi Yasası'nın çıkarılmaya çalışılması Londra ve tüm ülkede sert protestolara sebep oldu. 28 Kasım 1990 Tarihinde kendi kabinesi tarafından görevden alındı. Yerine John Mayor seçildi.

     

     

Lady Margaret Thatcher
                                           

      1997,2001 ve 2005 seçimleri kaybedildi.

      2010 seçimlerinde Parti, David Cameron liderliğinde %32.4 ile 306 sandalye kazanarak zaferle çıktı fakat major iktidar değil. Liberal Demokrat Parti ile koalisyon kurdu.

   

      2015 yılındaki seçimlerde Parti %36.1 oy ile 330 sandalye kazanarak major iktidar kurdu.

      David Cameron 2015 seçimlerinde AB'den çıkış için referandum sözü verdi ve buna olumlu ışık yaktı ama Mart 2016 AB görüşmelerinden sonra Remain/Kalma yanlısı bir tutum sergiledi. Parti içindeki sert tepkilere rağmen Remain kararını savundu ve 23 Haziran 2016 Tarihindeki AB'den ayrılma referandumuna bu şekilde gitti fakat referandumda halkın %52'si ayrılık oyu verince istifa etti.

      Parti Ekim 2016'da yeni liderini seçti. Partinin geleneksel kanadından Theresa Mary May liderliği ve David Cameron'dan, Başbakanlık görevini aldı

   



       Muhafazakar Parti Teşkilatlanması;



       Parti üyeliği herkese açıktır. 1 Sterlin ile 25 Sterlin arasında 3 aylık üyelik aidatı ile parti üyelik sınıfından birine girilebilmektedir. Gençlik Kolları Muhafazakar Gelecek adıyla teşkilatlanmıştır. Parti Kongrelerinde tüm tam üyeler oy kullanabilmektedir. Partinin Israil, Çin ve Türkiye'de dostluk grupları bulunmaktadır. Ayrıca Hristiyan ve Müslüman forumları olmakla beraber LGBTory adlı LGBT için teşkilatı da vardır.

       Muhafazakar Parti fraksiyonları;

       Tek Ulus Muhafazakarlığı; Klasik Muhafazakarlığın Neo-Muhafazakarlık ile bileşimidir. 
Thatcherism en büyük örneğidir.
       Serbest Piyasa Muhafazakarlığı; Klasik Muhafazakarlığa ek olarak daha çok serbest piyasadan yanadırlar. Neo-Con olarak da adlandırılsalar da ABD'deki terim ile karıştırılmamalıdır.

       Gelenekçi Muhafazakarlık; Partinin en eski ve özü diyebileceğimiz fraksiyonu olan gelenekçilik biraz dini motiflerinde karışımı ile Klasik Muhafazakarlığın Otoriter halidir.



Çeviri ve Hazırlayan: Lord Murrays


Kaynakça              
http://www.oxfordscholarship.com/view/10.1093/acprof:oso/9780198205654.001.0001/acprof-9780198205654
http://www.parliament.uk//
https://www.conservatives.com/
https://www.gov.uk/government/history/past-prime-ministers
http://www.bbc.co.uk/history/british/pm_and_pol_tl_01.shtml
http://www.bbc.co.uk/history/british/
https://global.britannica.com/place/United-Kingdom

     

28 Haziran 2016 Salı

İskoçya Siyasi Yapılanması



    Bu inceleme İskoçya'nın Siyasi Yapılanması üzerinedir.

                     

    İskoçya, Birleşik Krallık ülkesini oluşturan 4 devletten birisidir.  İsmi İngilizce Scotland, İskoç dilinde 'Alba'. Güneyinde İngiltere, doğusunda Atlantik Okyanusu, Kuzeyinde Kuzey Denizi ve Batısında Irlanda Denizi ile komşudur.

    İskoçya, UK içerisinde en yüksek 2. nüfusa sahip parçadır. İskoçya'ya bağlı 790 büyüklü-küçüklü ada bulunmaktadır. Başkenti Edinburgh en büyük kenti Glasgow'dur. Nüfusu 2015 sayımına göre 5,377,700'dür. İskoçya'da yaşayan halka İskoç halkı denir.


   İskoçya 1603 yılına kadar bağımsız bir ülke, 1603-1707 yılları arasında ise İngiltere ve İrlanda ile Ortak Kral bir ülke olarak varlığını sürdürdü. 1707 yılında Birlik Yasası ile İngiltere ile birleşip Büyük Britanya'yı  oluşturdu.

    İskoçya Devleti Birleşik Krallık ülkesinin, Büyük Britanya kısmını oluşturan bir parçası olup Devlet Lideri Birleşik Krallık Kraliçesi Majesteleri Elizabeth-II'dir. Kraliçe tüm ülkenin olduğu gibi İskoçya'nında bütünlüğünü temsil etmekle beraber, İskoçya'nın da Birleşik Krallık'a bağlılığını temsil eder.
Kraliyet İskoçya Bayrağı

                                            


Birleşik Krallık Kraliyet Arması-İskoçya
                                 

    İskoçya Hükümeti Self-Government/Öz yönetim olarak İskoçya bölgesinin hükümetidir. Hükümetin görev ve yetkileri yüzyıllar boyunca şekillenen bir şekilde belirlenmiş olup 1998 İskoçya Yasası ile net olarak belirtilmiştir.

    Hükümet;

    -İskoçya Parlamentosuna karşı sorumludur.

    -Birleşik Krallık Parlamentosuna karşı sorumludur.
    -Birleşik Krallık Hükümetine karşı sorumludur.
    -Hükümet 129 Sandalyeli İskoçya Parlamentosu içerisinde çoğunluğu alan parti ile kurulur.
    -Hükümetin çok sınırlı vergi toplama yetkisi vardır.
    -Hükümet yerel ekonomi, finans, sağlık, eğitim, kilise, sivil savunma, yerel polis, topluluk politikaları, yerel ulaşım, yerel kanunlar, spor, yerel sosyal güvenlik konuları ile ilgilenir. 
    -Hükümetin başında First Minister/İlk Bakan vardır.
    -12 bakan bulunur.


   
 İskoçya Hükümet Binası
                                           
     

    Parlamento;

    -1997 yılında yapılan referandum çıkan Evet oyu sonucu ile 12 Mayıs 1999 tarihinde kurulmuştur.
    -Sınırlı özerk tek kamaralıdır.
    -Resmi adı Scottish Parliament olup Edinburgh'un Holyrood bölgesinde yer alır. Çoğu zaman Holyrood olarak anılır.

    -131 sandalyelidir fakat Lord Advocate ve Solicitor General for Scotland adıyla Majestelerinin atamasıyla seçilen  sınırlı yetkili partiler-üstü üyesi vardır. Bunlar parlamento toplantılarına katılabilirler, konuşabilirler fakat oy kullanamazlar.
    -5 yılda bir yapılan seçimlerle üyeleri belirlenir.
    -Takip eden seçimden sonra ilk oturumda Parlamento Başkanı ve heyeti seçilir.
    -Hükümeti denetler.

    -Finans, sağlık, eğitim, kilise, sivil savunma, yerel polis, topluluk politikaları, yerel ulaşım, yerel kanunlar, spor, yerel sosyal güvenlik konularında yasama yetkisini kullanır. Güvenlik (Kolluk Kuvveti, Ordu), Maliye, Dış Politika gibi konularda Birleşik Krallık Parlamentosuna bağlıdır.
    -Birden fazla partinin üyesi bulunduğu komiteler aracılığıyla hükümete yardımcı olur.
    -Birleşik Krallık Parlamentosu gerekli gördüğü takdirde İskoçya Parlamentosunu dağıtabilir.


    
İskoçya Parlamento Binası-Holyrood

                                       

    İskoçya Devlet Sekreterliği;

    İskoçya Birleşik Krallık Majestelerinin Hükümeti'nde (Her Majesty's Government) İskoçya Devlet Sekreterliği/Bakanlığı adıyla temsil edilir. Bu sekreterliğin görevi Birleşik Krallık Parlamentosu ve hükümeti ile İskoçya hükümeti arasında koordine kurmak ve Majestelerinin hükümetinin İskoçya politikalarını yürütmektir.


    Politik Partiler;

    -İskoç Ulusal Partisi: İskoçya Bağımsızlığı, Merkez Sol, Sosyal Demokrasi
    -İskoç Muhafazakar ve Birlikçilik Partisi: Birlikçilik, Muhafazakarlık, Merkez Sağ

    -İskoç İşçi Partisi: Merkez Sol, Sendikacılık, Avrupacılık, Birlikçilik, Yetki genişliği
    -İskoç Yeşiller Partisi: Sol, Çevrecilik, Avrupacılık, İskoçya Bağımsızlığı, Feminism

    -İskoç Liberal Demokratlar: Merkez, Liberalizm, Avrupacılık, Birlikçilik
    -UKIP İskoçya: Koyu sağ kanat, AB karşıtlığı, Birlikçilik, Muhafazakarlık. 
    Bunlar dışında Parlamento da genelde temsil edilmeyen Dayanışma, Komunist Parti, Ulusal Parti, Hristiyan Parti gibi küçük partilerde vardır.

   


    Seçimler;

    İskoçya Birleşik Krallık Genel Seçimleri, İskoçya Parlamento Seçimleri, İskoçya Bölgesel Yönetim Seçimleri ve İskoçya Topluluk seçimlerinde oy kullanır.


    Birleşik Krallık Parlamentosu Avam Kamarasında 59 üye temsil edilir. Avrupa Parlamentosunda 6 sandalye ile temsil edilir.

    


Çeviri ve Hazırlayan: Lord Murrays

Kaynakça:
http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1998/46
http://www.parliament.scot/abouttheparliament/99449.aspx
http://www.scottishparliament.tv/
http://www.legislation.gov.uk/ukpga
http://www.parliament.scot/
https://canmore.org.uk/site/159496/edinburgh-canongate-scottish-parliament

27 Haziran 2016 Pazartesi

Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı Kısa Genel Tanım


  Genel yanılgı İngiltere'yi tek parça olarak ulus devlet olarak görmektir. Günlük hayatta, dizilerde, filmlerde hatta devlet işlerinde bile 'İngiltere Kraliçesi', 'İngiltere Başbakanı', 'İngiltere Parlamentosu' tabirlerini duyarız. Halbuki bu tam doğru değildir.

  'İngiltere' denilerek kastedilen ülke tam adıyla United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı'dır. Kısa ismiyle United Kingdom Birleşik Krallık veya Great Britain / Büyük Britanya veya Britain / Britanya.

  Peki nedir bu İngiltere ve Birleşik Krallık arasındaki fark?

  


   England/İngiltere, Scotland/İskoçya ve Wales/Galler, Büyük Britanya'yı oluşturmakta buna ek olarak Northern Ireland/Kuzey İrlanda ile birlikte ortaya Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı yada Birleşik Krallık ortaya çıkmaktadır.

   Birleşik Krallık Avrupa'nın batısında, Kıta Avrupası'ndan ayrı Britanya adasının tamamı ve İrlanda adasının Kuzey-Doğu kısmı ile Britanya Adalarından oluşur.

   Birleşik Krallık vatandaşlarına British/Britanyalı denir. Ayrıca English/İngiliz, Scottish/İskoç, Welsh/Galli, Irish/İrlandalı olarak 4 ayrı major alt-kimlik vardır.

   Resmi dil İngilizcedir. Bununla beraber 6 bölgesel dil tanınmıştır.

 

   Birleşik Krallık Meşruti Monarşi ile yönetilen bir ülkedir. Kraliyetin başında bir monark bulunur. Monark ülkenin birliğini, bütünlüğünü, ulusun liderliğini ve ordunun başkomutanlığını temsil eder. Monark yetkileri tamamen semboliktir.

  Ülkenin yasama gücü Birleşik Krallık Parlamentosudur. Parlamento House of Commons / Avam Kamarası ve House of Lords / Lordlar Kamarası olmak üzere ikiye ayrılır. Hükümet Avam Kamarasında serbest ve demokratik seçimlerde 650 sandalyenin yarısından bir fazlasını kazanan parti ile kurulur. 


  (Bkz: Birleşik Krallık Siyasi Yapılanması)

  İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda'nın da kendilerine ait görev ve yetkileri yasalarla belirlenmiş kendi yasama organlarına sahiptir. 

  (Bkz: İskoçya siyasi ve idari yapılanması
  (Bkz: Galler siyasi ve idari yapılanması)
  (Bkz: Kuzey İrlanda siyasi yapılanması
)

  İngiltere bölgesinin ise kendine ait bir alt meclisi yoktur. Bölgenin kendine ait yönetimi Şehir Konseyleri ile Birleşik Krallık parlamentosu arasında paylaştırılmıştır. 



  Birleşik Krallık dünya hukukunun en kompleks hukuk sistemine sahiptir. Ülke Anglo/Sakson hukuk sistemi olarak bilinen hukuk sistemine sahip olmakla beraber her bölgenin kendine ait yerel bazda hukuk kurulları vardır. 



  İngiltere bölgesi, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda ile birlikte Birleşik Krallığın bir alt parçasını oluşturmakla beraber, başkentin, kraliyet merkez sarayının, parlamento merkezinin, birçok kamu kuruluşunun merkezi bu bölgede olması sebebiyle, İngiltere, Birleşik Krallık yerine kullanılan bir tabirdir.

  Bu 4 ayrı bölgeden ayrı olarak Birleşik Krallık'ın idari yapılanmasının başka parçaları da vardır.


  Bunlar;

  British Oversas Territories/Britanya DenizAşırı Toprakları

  (Bkz: Britanya Denizaşırı Toprakları)

Britanya Denizaşırı Toprakları



  Crown Dependencies/ Taç Toprakları


  (Bkz: Taç Toprakları)

Taç Toprakları
  


  Birleşik Krallık Bayrağı İngiltere, İskoçya ve İrlanda bayraklarının bileşiminden oluşmaktadır. Bu bileşime 'Union Jack' denilmektedir.
 
  İngiltere Aziz George Haçı
  İskoçya Aziz Andrew Haçı
  Kuzey İrlanda Aziz Patrick Haçı ile temsil edilmektedir.

  Galler'in kendine ait bir bayrağı olmasına rağmen Union Jack'te temsil edilmemektedir.
 
   Bununla birlikte Kuzey İrlanda'nın 1974 yılından itibaren kendine ait bir bayrağı yoktur. Aziz Patrick Haçı ise sadece Union Jack'te 1937'den önce İrlanda'yı, 1937'den sonra da Kuzey İrlanda'yı temsil etmek için kullanılmaktadır. 


  (Bkz: Birleşik Krallık Bayrağı
  

   

  

 Çeviri ve Hazırlayan: Lord Murrays

 Kaynakça:
 https://global.britannica.com/place/United-Kingdom
 http://www.bbc.com/news/world-europe-18023389
 https://www.gov.uk/
 http://www.rahbarnes.co.uk/Union/UnionWithIrelandAct.php
 http://www.actofunion.ac.uk/
 http://www.cabinetoffice.gov.uk/content/devolution-guidance
 https://books.google.com.tr/books?id=KGcs_RMjQIsC&printsec=frontcover&dq=isbn:9780192801289&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwjs_I-3pOXPAhXFPBoKHeboC0QQ6AEIHTAA#v=onepage&q&f=false