Kuzey İrlanda Siyasi Yapılanması

       Kuzey İrlanda, Birleşik Krallık ülkesini oluşturan 4 devletten birisidir. İrlanda adasının kuzey doğusunda, tek komşusu (güney ve batıdan) İrlanda Cumhuriyeti, kuzeyinde ve doğusunda Irish Sea/İrlanda Denizi ile çevrilir. İsmi İngilizce Northern Ireland, İrlandaca Tuaisceart Éireann. 

     Kuzey İrlanda, 1532 yılında kurulan ve İngiltere Krallığı ile ortak krala (Personal Union) sahip olan İrlanda Krallığı'nın bir parçasıydı. İrlanda Krallığı bağımsız bir krallık olsa da İngiltere Krallığı'nın siyasi, askeri, idari ve ekonomik yönetimi altında bir devletti. İrlanda Krallığı 1707 yılında bağımsız bir krallıktan Büyük Britanya Krallığı'nın alt parçası haline geldi. 1798 İsyanından sonra devletin adı Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı olarak ilan edildi.
     Kuzey İrlanda, 1916 Paskalya İsyanından sonra 1922 yılında Birleşik Krallığın Dominyon devleti olarak kurulan İrlanda Serbest Devleti'nin bir parçası olmadı ve Birleşik Krallığın parçası olarak kaldı. 1922 yılından bugüne Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı oluşturan 4 devletten biri.

     (Bkz: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı Kısa Genel Tanım)    
 
     (Bkz: I.R.A.)

     İrlanda Hükümeti Yasası-1921, Kuzey İrlanda Yasası-1973, Kuzey İrlanda Yasası-1974 ve Hayırlı Cuma Antlaşması sonrası Kuzey İrlanda Yasası-1998 yasaları ve ek olarak 2006 Aziz Andrews Antlaşması ile Kuzey İrlanda siyasi yapılanması şekillenmiştir.

     Kuzey İrlanda'nın kendine ait bir bayrağı yoktur. Birlik yanlıları tarafından sıkça kullanılan Kırmızı El Birlik Bayrağı, 1974 yılında kaldırılmıştır. Bayrak doğrudan Birleşik Krallık bayrağıdır. Birleşik Krallık bayrağında Aziz Patrick Haçı ile temsil edilmektedir.

Ulster Banner / 1972 Yılına kadar kullanılan resmi bayrak.
Bugün daha çok birlik yanlıları tarafından kullanılır.

Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı resmi bayrak.

 

Aziz Patrick Bayrağı / Union Jack içinde temsil edilir. Bugün Kuzey İrlanda Birlik Yanlıları tarafından nadir olarak kullanılır. Daha çok törenlerde sergilenir.

Kraliyet Flaması / Sol altta Mavi zemin üzerine Sarı arp Kuzey İrlanda'yı temsil eder.

Kraliyet Flaması Arp

     Kuzey İrlanda devlet lideri Majesteleri Kraliçe Elizabeth-II'dir. Kraliçe tüm ülkenin olduğu gibi Kuzey İrlanda'nın da bütünlüğünü ve liderliğini temsil etmekle beraber, Birleşik Krallık'a bağlığını temsil eder.
     
     Kuzey İrlanda hükümeti, hükümet sistemleri içerisinde eşi olmayan bir yapıya sahiptir. Kuzey İrlanda Hükümeti'nin ismi kabine veya hükümet değil Northern Ireland Executive / Kuzey İrlanda Yönetimi olarak isimlendirilmektedir.

     Kuzey İrlanda Yönetimi, genel hükümetlerin aksine parlamento da çoğunluğu alan parti/partilerin kurduğu bir yönetim değildir. Her major partinin yönetime katılması gereklidir. Bir parti yönetime katılmayı reddedebilir veya çekilebilir ancak bu durumda Kuzey İrlanda'da ki siyasi algı bu parti üzerine negatif anlamda etkilenir. Bu sebeple tüm partilerin ortak oluşturduğu bir yönetim/kabine mevcuttur. Eğer ki yönetim tüm partilerin veya ikiden fazla partinin katılımıyla gerçekleşemiyorsa, iki karşıt partinin yönetimi kurması gerekmektedir. 

    Kuzey İrlanda Yönetimi parçaları;

    - Yönetici Ofisi
    - Tarım Bakanlığı
    - Topluluklar Bakanlığı
    - Eğitim Bakanlığı
    - Ekonomi Bakanlığı
    - Finans Bakanlığı
    - Sağlık Bakanlığı
    - Altyapı Bakanlığı
    - Adalet Bakanlığı 

    Yönetici Ofisi yönetimin liderliği olup First Minister/İlk Bakan ve yardımcısından oluşur. Yönetime, Kuzey İrlanda Meclisine ve Birleşik Krallık hükümetine karşı sorumludur. 

    Yönetim Self Government/Öz yönetim olup yetkileri kısıtlıdır;
    - Kuzey İrlanda Meclisine karşı sorumludur.
    - Birleşik Krallık Parlamentosuna karşı sorumludur.
    - Birleşik Krallık Hükümetine karşı sorumludur.    
    - Vergi yetkisi yoktur.
    - Yerel ekonomi, finans, sağlık, altyapı, tarım, eğitim, topluluk politikalarıyla ilgili konularla ilgilenir. Bu konularda da yetkileri İskoçya ve Galler hükümetlerine kıyasla yetkileri daha da sınırlıdır. Maliye, güvenlik, dış politika konularında merkezi yönetime bağlıdır.

      Kuzey İrlanda yasama organı resmi adı Northern Ireland Assembly/Kuzey İrlanda Kurulu (veya Meclisi).

      Yasama organı ilk olarak 7 Haziran 1921'de kurulmuş olup adı Parliament of Northern Ireland/Kuzey İrlanda Parlamentosu idi. 30 Mart 1972'ye kadar 12 seçim ile üyeleri belirlenen Parlamento, bu tarihte dağıtıldı. Kuzey İrlanda Yasası-1973 ile tamamen lağv edildi. 1973 yılından itibaren, 1973, 1974, 1975, 1982, 1996 yıllarında aralıklarla 5 kez farklı isimlerle fakat sadece Birlik yanlısı siyasilerle toplandı. 1973, 1974 ve 1975 yılındaki oluşumlar aynı yıl dağıldı. 1982 yılında toplanan Kurul'da 1986 yılında dağıtıldı. 1996 yılında Northern Ireland Forum/Kuzey İrlanda Forumu olarak yeniden toplandı ve 1998 yılında Hayırlı Cuma Antlaşması'ndan sonra ilk serbest ve demokratik seçimle ile birlikte Kuzey İrlanda Meclisi ismiyle yeniden açıldı.

      Fakat Meclis 11 Şubat-30 Mart 2000, 10 Ağustos 2001 (24 Saat), 22 Eylül 2001 (24 Saat) ve son olarak 14 Ekim 2002-7 Mayıs 2007 tarihleri arasında dağıldı. 

      7 Mart 2007 seçimlerinden sonra 10 Mart 2007 Tarihinde yeniden açıldı.

      Kuzey İrlanda Meclisinin yetki alanları ve yapılanması, Kuzey İrlanda Yasası-1998 ile net olarak belirtilmiştir.

      Kuzey İrlanda Meclisi Yapılanması;

      - Sınırlı özerk tek kamaralıdır.
      - 108 Sandalyelidir.
      - 5 yılda bir yapılan seçimlerle (d'Hondt sistemi) üyeleri belirlenir.
      - Takip eden seçimden sonra ilk oturumda Meclis Başkanı ve yardımcısı seçilir.
      - Meclis binası Belfast'ın Stormont bölgesinde yer alır.
   
 
      Kuzey İrlanda Meclisi Yetki Alanı;

      - Sivil Havacılık
      - Deniz yatağı, toprak altı ve doğal kaynaklar (Birleşik Krallık Parlamentosu ile ortak komite)
      - Posta servisi
      - İthalat ve İhracat (Birleşik Krallık Parlamentosunun belirlediği ürün ve hizmetlerde tam yetkili veya ortak komite)
      - Asgari Ücret (Birleşik Krallık Parlamentosunun ile ortak komite)
      - Finansal servisler
      - Finansal piyasa
      - Fikri mülkiyet
      - Ölçüm birimleri
      - Telekomünikasyon, Radyo ve TV yayıncılığı, İnternet Servisi
      - Milli Piyango hizmetleri
      - Dış Transplantasyon
      - Taşıyıcı Annelik
      - Embriyoloji
      - Tüketici Güvenliği

      Kuzey İrlanda Meclisi Yetki Dışı;

      - Taç (Krallık)
      - Birleşik Krallık Parlamentosu
      - Dış politika
      - Savunma
      - Göçmen ve Uyrukluk/Vatandaşlık
      - Vergilendirme 
      - Ulusal Sigorta ve Sosyal Güvenlik
      - Seçimler
      - Para birimi
      - Ulusal Güvenlik
      - Nükleer Enerji
      - Uzay
      - Antartika'da ki Kraliyet Toprakları üzerindeki çalışmalar

Kuzey İrlanda Meclis Binası

       
       Kuzey İrlanda Devlet Sekreterliği;

       Kuzey İrlanda, Majestelerinin Hükümeti'nde (Her Majesty's Government) Kuzey İrlanda Devlet Sekreterliği/Bakanlığı adıyla temsil edilir. Bu sekreterliğin görevi Birleşik Krallık Parlamentosu ve hükümeti ile Kuzey İrlanda Yönetimi arasında koordine kurmak ve Majestelerinin hükümetinin Kuzey İrlanda politikalarını yürütmektir.
       

       Politik Partiler;

       - Democratic Unionist Party/Demokratik Birlikçi Parti: Sağ kanat, Muhafazakar, Birlikçilik, Sadakatçilik.
       - Ulster Unionist Party/Ulster Birlikçi Parti: Merkez Sağ, Muhafazakar, Birlikçilik, Sadakatçilik
       - Sinn Fein/Biz Kendimiz: Sol Kanat, İrlanda Cumhuriyetçiliği, Sol Kanat Milliyetçilik, Demokratik Sosyalizm
       - Social Democratic and Labour Party/Sosyal Demokrat ve İşçi Partisi: Merkez Sol, Sosyal Demokrasi, İrlanda Cumhuriyetçiliği, İrlanda Milliyetçiliği
       - Alliance Party of Northern Ireland/Kuzey İrlanda İttifak Partisi: İki tarafa da eşit, Merkez, Siyasi ve İktisadi Liberalizm, Avrupacılık.
       - Traditional Unionist Voice / Geleneksel Birlikçi Ses: Sağ Kanat, Geleneksel Muhafazakarlık, Birlikçilik, Sadakatçilik, AB Karşıtlığı
       - Green Party in Northern Ireland/Kuzey İrlanda Yeşiller: Sol Kanat, Hayırlı Cuma Antlaşması yanlısı, Yeşil Politika.
       - UKIP/Birleşik Krallık Bağımsızlık Partisi: Sağ Kanat, Birlikçilik, Sadakatçilik, AB Karşıtlığı
       
       Bunlar dışında minor partiler, Muhafazakar Parti Kuzey İrlanda (Ulster Birlikçilik Partisi ile ittifak halinde), İşçi Partisi Kuzey İrlanda (SDLP ile gayriresmi ittifak halinde), Kuzey İrlanda Liberal Demokratlar (İttifak Partisi ile işbirliği, birçok üyesi her iki partiye üye), Protestan Koalisyon, İrlanda Komünist Partisi,  İrlanda Sosyalist Partisi

Çeviri ve Hazırlayan: Lord Murrays

Kaynakça:
http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1998/47/contents
http://www.niassembly.gov.uk/assembly-business/legislation/
http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/EY-devolution-of-corporation-tax-to-northern-ireland/$FILE/EY-NI-devolution.pdf
https://www.gov.uk/government/ministers/secretary-of-state-for-northern-ireland

https://www.gov.uk/government/organisations/northern-ireland-office
https://www.britannica.com/place/Northern-Ireland