James Augustine Aloysius Joyce (2 Şubat 1882 - 13 Ocak 1941). İrlandalı yazar ve şair. İrlanda, Britanya, Amerikan ve dünya edebiyatını modern akımla derinden etkilemiştir. Yüzlerce hikaye, şiir, onlarca roman kaleme almış, 'Ulysses', 'Dublinliler' ve 'Finnegans Wake' gibi eserleri başyapıtlar olmuştur.
Çocukluğu, İlk yılları ve Gençliği
James Joyce, 2 Şubat 1882 Tarihinde, John Joyce ve May Joyce çiftinin çocuğu olarak Rathgar / Dublin'de dünyaya geldi. Babası bölgesinde tanınan bir isimdi, küçük işletmeciydi, muhafazakar bir Katolikti ve politika ile yakından ilgileniyordu. James Joyce'un, 5 Şubat'ta St. Josephine Katolik Kilisesi'nde vaftiz töreni gerçekleştirildi.
Joyce, 5 yaşındayken bir köpek saldırısına uğradı. Hafif yarayla kurtulduysa da hayatı boyunca köpek fobisi yaşadı ve her zaman köpeklerden uzak durdu. Yine kronik bir rahatsızlığı olarak gök gürültüsü ve şimşeklerdi. Astrafobi'de hayatı boyunca Joyce'un fobisi oldu.
İlk şiirini 1891 Yılında yazdı. Şiiri yazma sebebi İrlandalı Katolik siyasi isim Charles Parnell'di. Baba Joyce ile de yakın bir isim olan Parnell, İrlanda Tarihi'ne iz bırakmış bir siyasetçiydi.
 |
| James Joyce - 1902 |
1902'de Paris'e, tıp eğitimi amacıyla gitti ancak teknik Fransızcası'nın yetersiz olması ve annesinin rahatsızlığı sebebiyle kısa bir süre sonra geri döndü. Ülkesine döndüğünde kızkardeşi ile birlikte annesinin son anına kadar yanında oldu. Bu sırada üniversite döneminden beri kötü olduğu babasıyla arası iyice açıldı.
Dublin'de kısa aralıklarla öğretmenlik yaptı, uzun romanı ''Stephen Hero''ya başladı. Joyce, bu sırada Nora Barnacle'a aşık oldu. Evliliğe karşı olması sebebiyle çift ayrılmak üzereydi fakat Joyce, Nora'yı kendisiyle birlikte İtalya'ya gitmeye ikna etti.
Trieste ve Zürih Dönemleri
Joyce ve Nora, 1904'te önce Zürih'e gittiler. Burada bir okulda çalışmaya başladılar fakat 1905 yılında, Trieste / Avusturya-Macaristan'a (günümüzde İtalya) gittiler ve Joyce'un erkek kardeşi Stanislaus da onlarla beraber geldi.
Nora, 1906 yılında çiftin ilk çocuğunu dünyaya getirdi. Oğullarına George ismini verdiler. Diğer çocukları Lucia Joyce ise 1907 yılında dünyaya geldi.
James Joyce 1906-1907 arasında 8-9 ay Roma'da bir bankada çalıştı. Hem çalıştığı ortamı hemde Roma'yı sevmedi. Roma'dan, Dublin ile karşılaştırıldığında daha çok şeyler bekliyordu ancak eşine yazdığı mektupta, 'Dublin yada herhangi bir İrlanda kontluğu'nu Roma'ya tercih ederim' yazdı.
Kardeşi Stanislaus'a yazdığı bir mektupta ise eserlerinde İrlanda misafirperverliğine önem vermediğini ve "The Dead" isimli yeni bir öykü türünde çalışmaya başlamak istediğini yazdı. Aynı tarihlerde Dublin'de ki yaşamı ele alan bir eser daha yazmak istiyordu. İrlanda siyaseti günden güne kızışıyordu ve yaklaşan savaş yanında İrlanda Bağımsızlık Savaşı'nı getiriyordu.
 |
| Joyce, Zürih'te |
1909 yılında, eseri 'Dublinliler'i tanıtmak amacıyla, oğlu George ile birlikte Dublin'e gitti. Burada, Nora'nın annesini ziyaret etti ve Nora'nın kızkardeşi ile sinema zincirleri oluşturmaya çalıştı. Bu sinemalar küçük sinemalardı. Joyce İrlanda'da olduğu sürede başarılı oldular fakat o İrlanda'dan ayrıldıktan sonra tek sinema hariç diğerleri kapandı.
1910 yılında, Trieste'ye geri döndü. 1912'de yine kısa bir süre için İrlanda'ya gitti. Fakat her iki ziyaretinde de eserini yayınlatmayı başaramadı ve Trieste'ye döndü. 1915 yılına kadar öğretmenlik işleri yanında çeşitli işlere devam etti (kısa makale yazarlığı, redaktörlük vb.).
Ağustos 1914'te Büyük Savaş başladı ve İtalya 1915'te savaşa girdi. Gözlerinde ki rahatsızlığının sebebi yanı sıra Joyce her tür savaşa karşı olan biri olarak herhangi bir askeri birlikte yer almadı. Joyce ailesi Zürich'e gittiler. Kardeş Stanislaus ise İtalyan makamlarından ayrılma izni alamadı.
James Joyce, Zürih'te öğretmenlik işine devam etti. Büyük bir maddi sıkıntıdaydı. Royal Society kuruluşunun yanı sıra, Edith Rockefeller, Alan McCormick, Harriet Weaver'dan maddi yardımlar aldı. Sağlık durumunda ise bir rahatsızlığı daha giderek arttı. Gözlerinde katarakt ve iris, Joyce'u geri kalan ömrü boyunca zorladı. 1917-1932 arası 27 farklı ameliyat geçirdi, zaman zaman tek zaman zaman iki gözünde görme kayıpları yaşadı. Ancak bu dönem Joyce'un en verimli dönemi oldu. Zürih döneminin ilk zamanlarında Ulysses'i yazmaya başladı.
Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi, Joyce'un beklediği gibi İrlanda, Britanya yada herhangi bir Avrupa ülkesinde değil, ABD'de yayınlandı. Kitabın basım işini Weaver üstlendi. Weaver yayıncı Huebsch ile anlaştı ve onun tarafından yapılan ABD yayını, Aralık 1916'da Britanya'da yapılan 'English Egoist Press' basımından önce yayımlandı. Roman büyük bir ilgiyle karşılandı ve bunun üzerine Ulysses eseri; ABD, Britanya ve İrlanda'da çeşitli dergilerde yayımlanmaya başladı. Mart 1920'de eserin yayımlanması açılan davalar sebebiyle yasaklandı.
Paris ve Zürih Dönemi
Joyce, Büyük Savaş'tan sonra kısa süreliğine Trieste'ye döndü. Temmuz 1920'de de Ezra Pound'un daveti üzerine Paris'e gitti. Burada önemli bir yayıncı olan Sylvia Beach ile tanıştı ve Ulysses eseri Beach tarafından Şubat 1922 Tarihinde Paris'te yayımlandı. Kitap daha önce yasaklandığı ve Joyce'un önceki eserleri ile birlikte yükselen ünü sebebiyle büyük bir ilgi gördü. Eleştirmenlerden yüksek not alan kitap, Britanya, İrlanda, Avrupa ve ABD'de çok satanlar arasında yerini aldı. Kısa bir sürede ise farklı dillere çevrilerek dünyaya yayıldı. Bu başarısı ona 'Finnegans Wake' adlı eserine başlamasına teşvik etti.
 |
| Slyvia Beach ve James Joyce. Paris'te yayınevinde. |
Edebi başarısına rağmen Joyce'un hayatı iyi durumda değildi. Maddi durumu iyileşmişti fakat gözlerindeki rahatsızlıklar artarak devam ediyordu. Kızı Lucia, çocukluğundan itibaren ruh sağlığı sıkıntılıydı. 1928'de kesin olarak şizofreni teşhisi konmuştu. Joyce, kızının ruhsal durumunun çok daha kötüleşmesi üzerine, Lucia'yı Paris'in biraz dışında bir akıl hastanesine yatırmak zorunda kaldı. 1931 yılında ise evliliğe inanmaması ve karşı olmasına rağmen kızının isteği üzerine Nora ile evlendi.
Bu tarihten itibaren yeni eserlere ve çalışmalara odaklandı. Ailesi ve çevresi ile vakit geçirdi ve seyahatler düzenledi. İrlanda'ya giderek, bağımsızlık sonrası ülkesini gözlemledi. Öğretmenlik derslerine ise daha çok hobi olarak devam etti. Kızının sağlık durumu görece iyileşti (Lucia Joyce, ölümüne -1982'ye- kadar zaman zaman çeşitli kliniklerde tedavi gördü).
 |
| Üst: James Joyce ve George Joyce Alt: Lucia Joyce ve Nora Joyce |
1939 Eylül'ünde II. Dünya Savaşı patlak verdi. Joyce, önceki savaşta olduğu gibi Paris'in işgal edilemeyeceğini düşünüyordu. Ancak Almanlar Haziran-1940'ta Paris'e girdiler ve güneyde kukla bir hükümet kurarak, kalan tüm Fransa'yı işgal ettiler. İşgal altında yaşamayı kabul etmeyen Joyce, tüm ailesi ile birlikte Zürih'te gitti.
İrlandalı yazar James Joyce, ülser rahatsızlığına yakalanmıştı ve rahatsızlık kısa bir sürede en büyük sorunu olmuştu.
13 Ocak 1941 Tarihinde James Joyce hayatını kaybetti. Zürih'te defnedildi. Eşi Nora 1951, oğlu George 1976 ve kızı Lucia 1982 yıllarında hayatlarını kaybettiler.
 |
| James Joyce ve torunu |
James Joyce, İrlanda ve dünya edebiyatını etkilemiş başyapıtlar verdi. İrlanda'da milli bir kahraman olarak görülmesinin yanı sıra, özellikle İrlanda, Birleşik Krallık, İsviçre, Fransa, ABD, Kanada ve geri kalan tüm dünyada heykelleri dikildi, anıtları yapıldı, kütüphaneler eserlerini bünyelerine aldı. Kendi hayatı dahi edebi eserlere hayat verdi.
Çeviri ve Hazırlayan: Lord Murrays
Kaynakça:
http://jamesjoyce.ie/
http://www.nli.ie/
https://discovery.nationalarchives.gov.uk/details/c/F58899
http://catalogue.nli.ie/Collection/vtls000194606
https://uwdc.library.wisc.edu/collections/joycecoll/
Kaynakça:
http://jamesjoyce.ie/
http://www.nli.ie/
https://discovery.nationalarchives.gov.uk/details/c/F58899
http://catalogue.nli.ie/Collection/vtls000194606
https://uwdc.library.wisc.edu/collections/joycecoll/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder