Birleşik Krallık Askeri Tarihi

    Birleşik Krallık Askeri Tarihi, İngiltere, İskoçya ve İrlanda Krallığı'nın, 1707 Birlik Yasası ile birleşip Büyük Britanya Krallığı'nı oluşturduğu (daha sonra 1801 Birlik Yasası ile Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı, 1922'de Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı) tarihten günümüze kadar olan çatışmaları, isyanları, operasyonları ve savaşları içerir. 

    


    Bu dönem Britanya'nın yükseliş dönemini (18. Yüzyıl ve 19. Yüzyılın başı), altın çağını (19. Yüzyıl ve 20. Yüzyılın ilk yarısı), düşüşünü (20. Yüzyıl ikinci yarısı Dekolonizasyon süreci) ve günümüzü kapsar. 

18. Yüzyıl

    - Kraliçe Anne Savaşları (1702-1713): Kraliçe Anne'nin saltanatı sırasında ki savaşların genel adıdır. 

    - Jacobite İsyanları (1715, 1719 ve 1745): Protestan/Alman monarka karşı olan 1689'da tahttan indirilen Kral James taraftarlarının önderliğinde gerçekleşen isyanlar.

    - Quadruple İttifakı Savaşı (1718-1720): Büyük Britanya, Fransa, Kutsal Roma İmparatorluğu, Hollanda Cumhuriyeti ve Savoy İttifakına karşı İspanyol İmparatorluğu'na karşı yapılan savaş.

    - Jenkins'in Kulağı Savaşı (1739-1742): Büyük Britanya ve İspanya arasında, Avusturya Veraset Savaşı ile gerçekleşen savaş.

    - Avusturya Veraset Savaşı (1742-1748): Avusturya Tahtı krizini sonucu başlayan ve Avrupa Savaşı'na evrilen savaş.

    - Yedi Yıl Savaşları (1756-1763): İlk Dünya Savaşı adı olarakta anılan, Büyük Britanya'nın ana cephelerden birisi olduğu, Avrupa, Asya ve Amerika Kıtasında yaşanan 15 bağımsız devletin savaştığı savaş.

    - Pontiac İsyanları veya Pontiac Komplosu (1763-1766): Büyük Britanya ve Kuzey Amerika yerlileri arasında gerçekleşen çatışmalar.

    - I. Anglo-Mysore Savaşı (1766-1769): Büyük Britanya'nın doğrudan değil fakat Britanya Doğu Hindistan Şirketi üzerinden, Mysore Krallığı-Haydarabad Devleti İttifakı'na karşı gerçekleşen savaş.

    - Amerikan Devrim Savaşları (1775-1783): Britanya'ya karşı isyan ederek bağımsızlık ilan eden Birleşik Koloniler -1776'dan sonra Amerika Birleşik Devletleri- ile yapılan savaşların genel adı.

    - I. Anglo-Maratha Savaşı (1775-1782): Britanya İmparatorluğu ve Maratha İmparatorluğu arasında gerçekleşen savaş.

    - IV. Anglo-Hollanda Savaşı (1780-1784): Büyük Britanya ve Hollanda Cumhuriyeti-Fransa ittifakı arasında gerçekleşen savaş.

    - II. Anglo-Mysore Savaşı (1780-1784): IV. Anglo-Hollanda Savaşı'nın, Hindistan cephesine ve burada Mysore Krallığı'nında savaşa girmesi ile ayrı bir savaşa evrilen, Britanya ve Hollanda-Fransa-Mysore ittifakı arasında gerçekleşen savaş.

    - III. Anglo-Mysore Savaşı (1789-1792): Fransa destekli Mysore Krallığı ile Büyük Britanya-Maratha-Hyderabad-Doğu Hindistan Şirketi İttifakı arasında gerçekleşen savaş.

    - Avustralya Yerleşim Savaşları (1788-1934): Britanyalı yerleşimciler ile Avustralyalı yerliler arasında başlayan ve daha sonraki dönemlerde ki tüm çatışmaları, isyanları ve komploları içeren çatışmaların genel adı.

    - Fransız Devrim Savaşları (1793-1802): Fransız Devriminden 4 yıl sonra patlak veren, Avrupa Monarşileri ve Fransız Devrimcilerinin arasında gerçekleşen savaşların genel adı.

    - IV. Anglo-Mysore Savaşı (1798-1799): Büyük Britanya ve Mysore arasında gerçekleşen savaş.

    - İrlanda İsyanı veya 1798 İrlanda İsyanı (1798): Britanya'ya karşı bağımsızlık yanlısı 'Birleşik İrlandalılar'ın önderliğinde patlak veren ve Fransa'nın da desteklediği isyan.

19. Yüzyıl

    - Napolyon Savaşları (1803-1815): 1803 yılında, Fransız Devrim Savaşları'nın bir nevi devamı olarak başlayan, 1804'de Napolyon'un, İmparator ilan edilmesinden sonra 1812'ye kadar Kıta Avrupası'nın çoğunu fethettiği ve daha sonra düşüşünü içeren tüm savaşların, çatışmaların ve isyanların genel adı.

    - Kandian Savaşları (1803-1804, 1815, 1817-1818): Arkaplanı 1797'de ki çatışmalara kadar uzanan, 3 farklı tarihte 3 farklı savaş olarak Büyük Britanya ve Kandy Krallığı arasında gerçekleşen savaşların genel adı.

    - II. Anglo-Maratha Savaşı (1803-1805): Britanya Doğu Hindistan Şirketi ile Maratha İmparatorluğu arasında gerçekleşen savaş.

    - 1812 Savaşı (1812-1815): Büyük Britanya ile ABD arasında gerçekleşen savaş.

    - Anglo-Nepal Savaşı (1814-1816): Britanya Doğu Hindistan Şirketi-Garhwal Krallığı ittifakı ile Nepal arasındaki savaş.

    - III. Anglo-Maratha Savaşı (1817-1818): Britanya Doğu Hindistan Şirketi üzerinden Birleşik Krallık'ın dahil olduğu, Maratha İmparatorluğu'na karşı yapılan savaş.

    - I. Anglo-Burma Savaşı (1824-1826): Büyük Britanya-Rattanakosin Krallığı ittifakı ile Konbaung Hanedanlığı (Burma/Myanmar İmparatorluğu) arasında ki savaş.

    - 1837 İsyanı (1837-1838): Britanya'nın Kanada Kolonilerinde, reform yanlısı ve bağımsızlık yanlılarının ittifakı önderliğinde, Birleşik Krallık ve Birleşik Krallık'ın Kanada Koloni yönetimlerine karşı başlayan isyan. 

    - II. Osmanlı-Mısır Savaşı veya II. Suriye Savaşı (1839-1840): Osmanlı İmparatorluğu'nun bir eyaleti olan Mısır'ın valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın önderliğinde başlayan isyanın, Osmanlı'ya karşı savaşa evrilmesi ve Britanya'nın, Osmanlı safında yer aldığı savaş.

    - I. Anglo-Afgan Savaşı (1839-1842): Birleşik Krallık ile Afganistan Emirliği arasında gerçekleşen savaş.

    - Anglo-Çin Savaşı veya I. Afyon Savaşı (1839-1842): Avrupalı devletlerin Çin'de, ticari ve siyasi yayılma politikaları sonucu patlak veren savaşların genel adı Afyon Savaşlarıdır. İlk savaş, Birleşik Krallık ile Qing Hanedanlığı (veya Çin İmparatorluğu) arasında gerçekleşmiştir.

    - I. Anglo-Sih Savaşı (1845-1846): Britanya Doğu Hindistan Şirketi ile Sih İmparatorluğu arasında gerçekleşen savaş.

    - Yeni Zelanda Savaşları veya Maori Savaşları (1845-1872): Yeni Zelanda yerlisi Maori halkı arasında, Birleşik Krallık yanlısı ve Birleşik Krallık karşıtları arasında başlayan ve daha sonra Birleşik Krallık'ın doğrudan müdahalesi ile büyüyen çatışmaların ve isyanların genel adı.

    - II. Anglo-Sih Savaşı (1848-1849): Britanya Doğu Hindistan Şirketi ile Sih İmparatorluğu arasında gerçekleşen savaş.

    - II. Anglo-Burma Savaşı (1852-1853): Britanya Doğu Hindistan Şirketi ile Konbaung Hanedanlığı arasında ki savaş.

    - Kırım Savaşı veya 1854 Savaşı (1853-1856): Osmanlı ve Rusya arasında 1853'te başlayan, 1854'de Britanya ve Fransa'nın, 1855'de Sardinya Krallığı'nın Osmanlı lehine girdiği, siper savaşının ve birçok yeni askeri taktiğin uygulandığı ilk savaş.

    - II. Anglo-Çin Savaşı veya II. Afyon Savaşı: Birleşik Krallık-Fransa ittifakı ile Qing Hanedanı arasında gerçekleşen savaş.

    - Anglo-İran Savaşı (1856-1857): Birleşik Krallık-Afganistan Emirliği ittifakı ile İran arasında ki savaş. 

    - Hint İsyanı veya 1857 Büyük İsyanı (1857-1859): Hindistan'da, Britanya Doğu Hindistan Şirketi'ne bağlı silahlı Hint milislerinin isyan etmesiyle başlayan ve çok kısa sürede tüm ülkeye yayılan, Babür İmparatorluğu'nunda katıldığı, Britanya Doğu Hindistan Şirketi ve Birleşik Krallık'a gerçekleştirilmiş tarihteki en büyük isyan.

    - Anglo-Bhutan Savaşı veya Duar Savaşı (1865): Birleşik Krallık ile Bhutan Birliği arasında gerçekleşen savaş.

    - Anglo-Etiyopya Savaşı (1868): Birleşik Krallık ile Etiyopya İmparatorluğu arasında gerçekleşen savaş. 

    - II. Anglo-Afgan Savaşı (1878-1880): Birleşik Krallık ile Afganistan arasındaki savaş.

    - Anglo-Zulu Savaşı (1879): Birleşik Krallık ile Zulu Krallığı arasındaki, arkaplanı 1814'e kadar dayanan anlaşmazlıklar neticesinde başlayan savaş.

    - I. Boer Savaşı (1880-1881): Güney Afrika Cumhuriyeti (Transvaal Cumhuriyeti)-Serbest Orange Devleti ittifakı ile Birleşik Krallık arasında gerçekleşen savaş. 

    - Basuto Savaşı (1880-1881): Basotho Soho halkının isyancılarının, Birleşik Krallık'a karşı gerçekleştirdiği isyan.

    - Mahdist Savaşı (1881-1899): Birleşik Krallık-Kongo Serbest Devleti-İtalya ittifakı ile Mahdist Sudan Devleti arasında yaşanan çatışmalar ve savaş.

    - III. Anglo-Burma Savaşı (1885): Britanya ile Konbaung Hanedanı arasında gerçekleşen son savaş.

    - Chumbi Vadisi İşgali (1888): Birleşik Krallık'ın, Tibet toprakları Chumbi Vadisi'ni işgali.

    - Anglo-Zanzibar Savaşı (1896): Dünya askeri tarihinin en kısa süren savaşı. 27 Ağustos 1896 Tarihinde Doğu Afrika Saati ile 09:02-09:40 arasında, Birleşik Krallık ile Zanzibar Sultanlığı arasında gerçekleşen savaş.

    - Tirah Seferi (1897-1898): Britanya Hindistan'ının, bugünkü Pakistan'ın, o dönemde kabileler ile yönetilen Tirah Vadisi'ni işgali.

    - II. Boer Savaşı (1899-1902): Birleşik Krallık ve tüm sömürgeleri ile Güney Afrika Cumhuriyeti-Serbest Orange Devleti ittifakı arasında gerçekleşen savaş.

    - Boxer İsyanı (1899-1901): Çin'de ki tüm yabancıları çıkarma amacıyla patlak veren ve Qing Hanedanı'nın desteği ile hemen hemen tüm ülkeye yayılan isyanın ve buna karşı olarak Sekiz Millet İttifakı'nın (Birleşik Krallık, Fransa, Avusturya-Macaristan, ABD, Rusya, Almanya, İtalya, Japonya) isyancılara karşı gerçekleştirdiği operasyonların ve işgallerin genel adı.

20. Yüzyıl

    - Anglo-Aro Savaşı (1901-1902): Birleşik Krallık ile Aro Konfederasyonu (günümüzde Doğu Nijerya) arasındaki savaş.

    - Tibet Seferi (1903-1903): Britanya Hindistan Ordusu'nun, Tibet'i, isyancıları desteklemek ve barındırmak sebebi ile Tibet üzerine seferi. 

    - I. Dünya Savaşı veya Büyük Savaş (1914-1918): Birleşik Krallık'ın ana devletlerden birisi olduğu, Müttefik ittifakı ve Mihver ittifakı arasında gerçekleşen, savaşın küresel boyuta yayıldığı ilk savaş.

    - Paskalya Ayaklanması (1916): İrlanda'da, Birleşik Krallık'a karşı bağımsızlık ve cumhuriyet yanlısı isyan.

    - Rusya İç Savaşı Müttefik Müdahalesi (1918-1925): 1917'de Bolşevik Devriminin ardından, Rusya'da başlayan iç savaşa, Birleşik Krallık'ın, diğer batılı devletler ile başarısız müdahalesi. 

    - III. Anglo-Afgan Savaşı (1919): Birleşik Krallık ile Afganistan Emirliği arasındaki son savaş.

    - Anglo-İrlanda Savaşı veya İrlanda Bağımsızlık Savaşı (1919-1921): Birleşik Krallık ile İrlandalı bağımsızlık yanlıları arasında gerçekleşen savaş.

    - II. Dünya Savaşı (1939-1945): Birleşik Krallık'ın ana devletlerden birisi olduğu Müttefik ittifakı ile Mihver ittifakı arasında gerçekleşen ve küresel boyuta yayılan ikinci ve son savaş.

    - Anglo-Siyonist Çatışmaları (1945-1948): Birleşik Krallık'ın Filistin Himaye Yönetimi'nde, Birleşik Krallık ile Siyonist örgütler arasında gerçekleşen çatışmaların ve saldırıların genel adı.

    - Yunan İç Savaşı (1946-1949): II. Dünya Savaşı sonrası, Yunanistan'da, Batı yanlısı Kraliyet kuvvetleri ile Sosyalist kuvvetler arasında gerçekleşen ve Birleşik Krallık'ın, Yunan Kraliyet Kuvvetleri yanında yer aldığı iç savaş.

    - Soğuk Savaş (1945-1991): II. Dünya Savaşı sonrası, SSCB önderliğindeki, Sosyalist devletler ile ABD ve Batı Avrupa önderliğindeki Kapitalist devletler arasında ki doğrudan değil, dolaylı olarak gerçekleşen çatışmaların (Kore, Vietnam vb.) ve bu iki kutup arasında ki siyasi gerilime ve mücadeleye verilen genel isim.

    - Malay Krizi (1948-1960): Birleşik Krallık-Tayland İttifakı ile Malay Komünistlerinin önderliğinde ki, sömürge karşıtı kuvvetler arasındaki çatışmaların ve gerilla muharebelerinin genel ismi.

    - Kore Savaşı (1950-1953): Kore Cumhuriyeti ile Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti arasında gerçekleşen ve soğuk savaşın bir parçası olan, Birleşik Krallık'ında içinde yer aldığı BM Kuvvetlerinin Kore Cumhuriyeti lehine doğrudan ve dolaylı için yer aldığı savaş. 

    - Mau Mau İsyanı veya Kenya Krizi (1952-1960): Sömürge karşıtı Mau Mau isyancıları ile Birleşik Krallık arasında gerçekleşen çatışmalar ve gerilla muharebelerinin genel ismi.

    - Kıbrıs Krizi (1955-1959): Birleşik Krallık'ın, Kıbrıs Kolonisinde, Yunanistan ile birlik yanlısı EOKA kuvvetleri ile Birleşik Krallık arasında gerçekleşen çatışmalar. 

    - Süveyş Krizi veya II. Arap-İsrail Savaşı (1956): Mısır'ın, Süveyş Kanalı'nı kamulaştırması sonucu Anglo-Fransız-İsrail ittifakı ile Mısır arasında gerçekleşen savaş.

    - Karasuları Savaşları (1958-1976): Birleşik Krallık ile İzlanda arasındaki, karasuları sınır anlaşmazlığı neticesinde meydana gelen 3 ayrı çatışma ve gerilime verilen genel isim. 

    - Brunei İsyanı (1962): Britanya Protektoryası Brunei ile bağımsızlık yanlısı Brunei Halk Partisi milisler arasında gerçekleşen çatışma.

    - Dhofar İsyanı veya Umman İç Savaşı (1963-1976): Birleşik Krallık'ın müttefik devleti Umman Sultanlığı'na karşı, SSCB destekli sosyalist milislerin başlattığı isyan ve sonrasında ki çatışmaların genel ismi.

    - Endonezya - Malezya Çatışması (1963-1966): Endonezya ve Malezya arasında sınır çatışması ile başlayan, 3 yıl süre devam eden, Birleşik Krallık, Avustralya ve Yeni Zelanda'nın da Malezya lehine saf aldığı çatışmaların genel ismi.

    - Aden Krizi (1963-1967): Britanya Protektoryası, Güney Arabistan Federasyonu'nda, bağımsızlık yanlısı isyan ve çatışmalar. 

    - Kuzey İrlanda Sorunu (1969-1998): Birleşik Krallık'ı oluşturan 4 devletten biri olan Kuzey İrlanda'da, İrlanda Cumhuriyeti yanlısı cumhuriyetçiler ile Birleşik Krallık arasında gerçekleşen saldırılar, çatışmalar ve ayaklanmaların genel adı.

   - İran Büyükelçiliği İşgali (1980): Londra'da bulunan, İran'ın Birleşik Krallık Büyükelçilik binasının Arap silahlı militanlar tarafından ele geçirilmesi ve 6 gün süren işgal.

    - Falkland Adaları Savaşı (1982): Birleşik Krallık ile Arjantin arasında, Falkland Adaları ve Güney Sandwich Adası'nda gerçekleşen savaş. 

    - I. Körfez Savaşı (1990-1991): Irak tarafından işgal ve ilhak edilen Kuveyt'i, işgalden kurtarmak amacıyla Koalisyon Kuvvetleri önderliğinde gerçekleşen, Birleşik Krallık'ın aktif olarak rol oynadığı savaş.

    - Bosna Savaşı (1992-1996): Yugoslavya'nın dağılması sürecinde, 1992'de başlayan, bağımsızlık yanlısı Boşnaklar ile radikal milliyetçi Sırplar arasında gerçekleşen, NATO'nun, Boşnak kuvvetler lehinde yer aldığı savaş.

    - Kosova Savaşı (1998-1999): Kosova'da ki Arnavut Milliyetçileri ile Sırp Milliyetçi kuvvetleri arasında gerçekleşen, NATO'nun Arnavutlar lehine hava ve deniz operasyonları yaptığı savaş.

21. Yüzyıl

    - Sierra Leone İç Savaşı (1991-2002): Sierra Leone'de, merkezi hükümet ile sosyalist kuvvetler arasında gerçekleşen, 2000 yılında Birleşik Krallık'ın doğrudan merkezi hükümet lehine müdahale ettiği iç çatışmalar ve savaş.

    - Teröre Karşı Savaş (2001-Günümüz): 11 Eylül 2001 Tarihinde El-Kaide Terör Örgütü tarafından New York'ta İkiz Kulelere karşı gerçekleştirilen terör saldırısından sonra, ABD ve Batı Avrupa önderliğinde, küresel teröre karşı başlatılan savaş.

    - Afganistan Savaşı (2001-2014, 2015-Günümüz): 11 Eylül 2001 Terör saldırılarından sonra, ABD ve Birleşik Krallık önderliğinde ki Koalisyon Kuvvetleri ile Taliban liderliğinde ki Afganistan İslam Emirliği arasında gerçekleşen, Taliban rejiminin kısa süre sonra çöküşünden sonra da devam eden savaş. 

    - Irak Savaşı (2003-2011): ABD ve Birleşik Krallık önderliğinde ki Koalisyon Kuvvetleri ile Saddam Hüseyin yönetimindeki Irak arasında gerçekleşen savaş.

    - Libya İç Savaşı veya 17 Şubat Devrimi (2011): Arap Baharı ile birlikte Libya'da, Kaddafi'ye karşı isyan eden çeşitli muhalif gruplar ile Kaddafi Kuvvetleri arasında gerçekleşen, Birleşik Krallık'ın NATO bünyesinde hava saldırıları ile muhalif grupların yanında yer aldığı savaş.

    - Daesh Terör Örgütü'ne Karşı Savaş ve Müdahale (2014-Günümüz): Irak ve Suriye topraklarının bir kısmını işgal eden, Daesh (veya İslam Devleti, Isis, Isil, Işid) terör örgütüne karşı Uluslararası Koalisyon Kuvvetlerinin düzenlediği hava, deniz ve kara harekatlarının genel adı. 



 Çeviri ve Hazırlayan: Lord Murrays

 Kaynakça:
 http://www.army.mod.uk/
 http://www.army.mod.uk/operations-deployments/operations-deployments.aspx
 https://www.gov.uk/government/organisations/ministry-of-defence
 http://www.bjmh.org.uk/index.php/bjmh
 http://www.britishmilitaryhistory.co.uk/
 http://www.royalnavy.mod.uk/
 http://www.raf.mod.uk/